Wystawa
Fides-ratio-ars (Wiara-rozum-sztuka)

Szaty liturgiczne stanowią typ odzieży stosowanej w liturgii, w celu określenia i oznakowania funkcji noszącej ją osoby.

Do najważniejszych szat liturgicznych należą:
alba - (łac. vestis alba – biała szata), długa, biała szata o długich rękawach, początkowo wykonywana z lnu, później także z wielu tkanin szlachetnych. Albę mogą nosić duchowni wszystkich stopni.
bursa –  ozdobna, sztywna torebka z tkaniny do przechowywania korporału, w której kapłan zanosi Najświętszy Sakrament chorym.
dalmatyka -szata diakona (obrządku rzymskiego) zakładana na albę i stułę. Pierwotnie była długą, szeroką, nie przepasaną szatą o szerokich rękawach (dla łatwiejszego jej używania dalmatykę skrócono i przecięto u boków). Dalmatykę noszą diakoni, kapłani posługujący do mszy, a w szczególnych wypadkach także biskupi i kardynałowie.
humerał – spodnia, płócienna szata liturgiczna w kształcie prostokątnej chusty zaopatrzonej w sznurki, nakładana na ramiona pod albę.
kapa - (pluwiał), używana przez kapłana w czasie sprawowania uroczystej liturgii poza mszą świętą (np. w trakcie chrztu czy liturgii godzin). Kapa to długa peleryna zapinana pod szyją, zakładana na komże, albę bądź stułę.
komża – skrócona alba o szerokich rękawach, zawsze białego koloru symbolizującego czystość serca i ducha. Stosuje się ją we wszystkich czynnościach liturgicznych.
manipularz – jest to bogato zdobiona przepaska o szerokości ok. 10 cm i długości ok. 1 m., szersza przy końcach, zawieszana przez kapłana na przedramieniu lewej ręki. Zazwyczaj na manipularzu znajdują się trzy krzyżyki – na końcach i na środku (analogicznie jak na stule). Zawsze w takim samym kolorze, co pozostałe szaty liturgiczne.
ornat -wierzchnia szata liturgiczna zakładana przez kapłana do mszy świętej. Ornaty podlegały i podlegają symbolice kolorystycznej:
-biel (stosowana w oficjach, mszach okresu Wielkiej Nocy i Narodzenia Pańskiego, świętach N. M. Panny, wspomnieniach aniołów i świętych (nie męczenników)
-zieleń (używana w oficjach i zwykłych mszach)
-czerwień (używana w Wielki Piątek, święto Zesłania Ducha Świętego, mszach ku czci Męki Pańskiej, w świętach upamiętniających świętych męczenników
-fiolet (stosowany w okresie Adwentu i Wielkiego Postu)
-czerń (stosowana w mszach za zmarłych)
stuła - (łac. stola – długa szata) – element stroju liturgicznego najważniejszy spośród szat liturgicznych. W liturgii rzymskiej szarfa zakładana przez kapłana i diakona na szyję, używana w trakcie mszy świętej i innych czynności liturgicznych. Stuła symbolizuje belkę krzyża niesionego przez Chrystusa.
welon naramienny (tuwalnia) – chusta do zasłaniania, używany przez błogosławiącego monstrancją.

Szaty liturgiczne sporządzane z bogato haftowanych, wspaniałych materiałów jak adamaszek, aksamit, altembas, atłas, mora, tafta czy tabin stanowiły często prawdziwe dzieła sztuki, fundowane niekiedy przez znamienitych fundatorów, biskupów (np. Łukasza Watzenrode, Mikołaja Szyszkowskiego, Krzysztofa Andrzeja Szembeka) czy przedstawicieli rodów królewskich (m.in. Marię Kazimierę Sobieską). Należały one do „obiektów” wybitnie delikatnych, nietrwałych, łatwo podlegających zniszczeniu, spaleniu, porwaniu, dodatkowo część szat liturgicznych zdobiono kamieniami szlachetnymi, co czyniło je pożądanym łupem wojennym czy obiektem kradzieży. Tym samym najcenniejsze paramenty powstałe w poprzednich stuleciach w dość szczątkowej liczbie zachowały się do naszych czasów, co też dotyczy obszaru Warmii – warto wspomnieć, iż inwentarz katedry fromborskiej sporządzony w 1578 roku informował, iż sam ołtarz główny posiadał około 300 paramentów (ornatów, dalmatyk, stuł, manipularzy), do dzisiaj zaś ze zbioru tego zachowała się jedynie część kapy liturgicznej.

Najcenniejsze obiekty z tego terenu powstałe między XV a XX stuleciem znajdują się dzisiaj zarówno w zbiorach muzealnych jak i na wyposażeniu niektórych świątyń. Obraz zachowanych szat liturgicznych z archidiecezji warmińskiej jest oczywiście niepełny wobec zniszczeń mających miejsce podczas pierwszej wojny szwedzkiej (1627-1635), w czasie starć z wojskami brandenburskimi czy wreszcie wskutek działań wojennych podczas II wojny światowej.

Ocalone zabytki dostarczają nie tylko wiadomości na temat ikonografii przedstawień wykorzystywanych jako aplikacje szat (wyobrażenia Chrystusa, Matki Boskiej, świętych, symbole pasyjne itp.), ale stanowią również informację na temat ówczesnych warsztatów i wytwórców (szczególną rolę odegrał warsztat hafciarski ss. Katarzynek z Braniewa) oraz miejsc skąd sprowadzano tkaniny (w przypadku Warmii były to Włochy, Turcja, Francja, a nawet Belgia).

Na obecnej wystawie zostały zaprezentowane XVII, XVIII i XIX-wieczne szaty liturgiczne pochodzące z kościołów w Unikowie, Fromborku, Różynce, Kwiecenie i Radostowie.

Tkaniny stosowane w kościele, to nie tylko szaty, ale także obrusy ołtarzowe, paramenty liturgiczne, baldachimy, antepedia mens ołtarzowych. Podczas sprawowania liturgii kapłan posługuje się rozmaitymi przedmiotami, które nie zmieniają się od wieków, lub zmieniają się, ale w bardzo niewielkim stopniu. Ołtarz jest przykrywany obrusem w kolorze białym, bogato dekorowanym haftem, na którym podczas sprawowania liturgii kapłan rozkłada  korporał (niewielkich rozmiarów obrusik), gdzie stawia naczynia służące do przechowywania eucharystycznych postaci (chleba i wina). Kielich najpierw nakrywa  puryfikaterzem, czyli kawałkiem płótna służącym do jego wytarcia podczas puryfikacji, a na nim patenę, którą dla ochrony nakrywa palką, sztywnym kartonikiem obszytym materiałem. Całość nakrywa ozdobnym kawałkiem materiału (welonem kielichowym) w kolorze, jaki nakazuje liturgia danego dnia.
Mensy ołtarzowe już we wczesnym średniowieczu dodatkowo ozdabiano antepedium (antependium, frontale) czyli rodzajem dekoracyjnej zasłony. Początkowo antepedium obiegało mensę ze wszystkich stron, od XI w. zakrywa jedynie jej przednią część. Wykonywano je najczęściej z bogato haftowanych tkanin z jakich szyto szaty liturgiczne, ale niekiedy spotykamy też antepedia drewniane czy z wytłaczanej skóry.

Dla uświetnienia celebracji eucharystycznych, odbywają się procesje mszalne, podczas których  nosi się chorągwie i sztandary. Stosowane od czasów starożytnych, najpierw pojawiły się na polach bitewnych, a do liturgii kościelnej weszły dopiero w X wieku. Niektóre formy stosowania chorągwi zanikły i obecnie tylko czasami nosi się je podczas uroczystych procesji. Szyte z tkanin  posiadają proste formy: najczęściej są to gonfalony, czyli tkaniny w kształcie prostokąta z jednym krótszym bokiem umocowanym do poziomej poprzeczki i przeciwległym luźnym w postaci klinów, zwanych ogonami lub płomieniami. Na powierzchniach chorągwi naszywane są malowane na płótnie lub haftowane  wizerunki Matki Boskiej lub Świętych Pańskich ze słowami modlitwy. Chorągwie najczęściej umieszczano przy ławach dla wiernych. Do przedmiotów stosowanych podczas procesji służyły także baldachimy, czyli rodzaj ozdobnej tkaniny rozpiętej na czterech drążkach, noszone nad kapłanem niosącym Najświętszy Sakrament.