SOL OMNIA REGIT

Wystawa czasowa w dawnym pałacu biskupim na Wzgórzu Katedralnym we Fromborku
lipiec 2016 – kwiecień 2017

„A w środku wszystkich (planet) ma swą siedzibę Słońce. Czyż bowiem w tej najpiękniejszej świątyni moglibyśmy umieścić ten znicz w innym albo lepszym miejscu niż w tym, z którego on może wszystko równocześnie oświetlać? Wszakże nie bez słuszności nazywają go niektórzy latarnią świata, inni rozumem jego, jeszcze inni władcą.”
Mikołaj Kopernik „De revolutionibus” księga I

Dzisiaj wiadomo, że takich gwiazd jak Słońce jest we Wszechświecie bardzo dużo, jednak ono pozostaje dla Ziemi najważniejszą gwiazdą.  To właśnie ta najbliższa Ziemi gwiazda reguluje tryb życia człowieka.

Przez wiele wieków obserwacja cienia, rzucanego  przez przedmioty oświetlone światłem słonecznym, wystarczała ludziom do orientacji  w czasie.  Wraz z cywilizacyjnym rozwojem i coraz bardziej komplikującym się życiem ludzi, zwiększyła się rola czasomierzy. Sposób określania czasu przy pomocy zegara słonecznego uległ ogromnym przemianom: od prostego gnomonu (palika wbitego prostopadle w ziemię) przez duże zegary naścienne aż po małe zegarki przenośne.

Na Wzgórzu Katedralnym we Fromborku znajduje się dziewięć zegarów słonecznych: osiem na narożach dawnej dzwonnicy  (tarcze tych zegarów są zatarte, ale pozostały wskazówki) i jeden na kanonii p.w. Najświętszej Marii Panny, autorstwa Tadeusza Przypkowskiego z 1948 r.

Na wystawie prezentujemy przykłady przenośnych zegarów słonecznych, które powsta-wały w europejskich zakładach zegarmistrzowskich od XVI wieku.

 

Zegar słoneczny dwutabliczkowy – typu norymberskiego
Hanns Troschel Młodszy, Norymberga, 1614-1631 r.

Zegar słoneczny dwutabliczkowy – typu norymberskiego
Wytwórca nieznany, Norymberga, XVIII w.

Zegar słoneczny wysokościowy, 1777 r.