wystawa
udostępniana na II piętrze dawnego pałacu biskupiego
na Wzgórzu Katedralnym od 19 kwietnia do 10 czerwca 2005 r.

Inspiracje kosmiczne w sztuce drugiej połowy XX wieku

Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku posiada bogaty zbiór dzieł artystycznych inspirowanych widokami nieba i obserwacjami astronomicznymi.
Dynamiczny rozwój techniki, umożliwiający zaglądanie w niezmierzone głębie Kosmosu oraz próby pokonania przestrzeni i ujarzmienia innych ciał niebieskich, były przyczyną wytworzenia się dwóch najprostszych postaw twórczych; u jednych artystów motorem sprawczym była ciekawość świata, u innych, niepokój o przyszłość Ziemi i przetrwanie człowieka. Pobudzona wyobraźnia tworzyła gorączkowe wizje kataklizmów lub świetliste przestrzenie i księżycowe krajobrazy. Kontemplacja nad harmonią wszechświata kreowała symbole i sięgała wewnętrznych warstw osobowości.
Mikołaj Kopernik, najsławniejszy obserwator nieba, był postacią równie często pojawiającą się we wszystkich dziedzinach plastyki, jak wyobrażenie odległych galaktyk. Wprowadzenie Kopernika do ikonografii wieku XX spowodowane było ogromnym zaangażowaniem społeczeństwa w obchody 500-lecia jego urodzin, zarówno w Starym jak i w Nowym Świecie.
Ten oto, wielowątkowy temat prezentujemy na wystawie, gdzie zgromadzono obrazy, rysunki, grafiki, rzeźby, medaliony i tkaniny ostatniego półwiecza, dążąc do ukazania wzajemnych inspiracji i zależności występujących w sztuce tego okresu. Wszystkie dyscypliny artystyczne przekazują te same metaforyczne i społeczne treści, składające się na jednorodną całość. Fakt integracji sztuk najbardziej widoczny jest w tkaninie unikatowej. Struktury ażurowe, półrzeźbiarskie i rzeźbiarskie dzieła tkackie łączy przyjęta kolorystyka i ogólny malarski zamysł, a równocześnie rzeźbiarska forma i zróżnicowanie faktury.
Na wystawę wprowadza obraz Lecha Okołowa Figura kosmiczna. Okołów namalował sylwetkę ikonową, która prezentuje zarówno Kopernika jak i istotę kojarzoną z lotami kosmicznymi. Figura obwiedziona ciemnym konturem nie pozostawia wątpliwości, że jest uproszczonym portretem Kopernika i symbolem dynamicznych odkryć w dziedzinie astronomii. Obraz ten jest dokumentem wytrwale prowadzonego przez artystę procesu syntezy, wiodącego do głębi metafizycznego przeżywania treści, docierania do istoty sztuki. Proces ten można wyraźnie zaobserwować na obrazach powstałych w ciągu ostatnich kilkunastu lat pracy.
Rzadko udaje się dotrzeć do szkiców i rysunków poprzedzających powstawanie dzieła sztuki. Tym cenniejszy jest Szkicownik Ryszarda Wojciechowskiego, nieżyjącego już rzeźbiarza. Można porównywać szkic, pomysł utrwalony na karteczce długopisem z patynowanymi medalionami umieszczonymi na ekspozycji. Zwraca tu uwagę symboliczna warstwa sztuki Wojciechowskiego i specyficzny dla niego horror vacui.
Przegląd tendencji i konfrontacja postaw artystycznych, zwłaszcza ostatnich trzydziestu lat obejmuje również twórców zagranicznych. Spośród nich wyróżnia się Czech, Zdenek Hůla, który zainteresował się astronomią i prawami rządzącymi wszechświatem właśnie we Fromborku w roku 1980, co znalazło swój wyraz w późniejszych licznych realizacjach w plenerze (Kameny a hvězdy).
Wystawa ma miejsce w dawnym pałacu biskupim, obok lunet i teleskopów, pod mapą nieba, będzie udostępniona zwiedzającym do 10 czerwca br.

Kierownik Działu Sztuki
kustosz Elżbieta Topolnicka-Niemcewicz

Ekspozycja obejmuje następujące dzieła sztuki:

GRAFIKA

Stanisław BORYSOWSKI, Kosmos, techn. Mieszana, 1973
Jerzy MAZUŚ, Wstrzymał Słońce, linoryt, 1972
Maksymilian KASPROWICZ, Kompozycja kosmiczna od 7, drzeworyt barwiony akwarelą, 1969
Ryszard OTRĘBA, Ślady XVI, serigrafia, 1971
Ewa SIEDLECKA-KOTULA, Meteory, linoryt, 1968
Konrad SRZEDNICKI, Na jakiejś planecie, litografia barwna, 1969

RYSUNEK I FOTOGRAFIA

Michel GHINET, (Belgia) Entité, rysunek piórkiem, 1977
Andrzej GRACZYKOWAKI, Róża wiatrów, collage, 1987
Zdenek HŮLA (Czechy), Szukanie środka, rysunek piórkiem, 1979
Zdzisław JURKIEWICZ, Jowisz, 31.V.1973, fotgrafia/collage, 1973
Zuzana NOVÁČKOWÁ (Czechy), Protuberancja, rysunek piórkiem, 1980
Ryszard WOJCIECHOWSKI, Szkicownik rzeźbiarza, zbiór ok. 400 szkiców

RZEŹBA:

Ryszard WOJCIECHOWSKI, Kopernik, model pomnika (cz. projektu), gips, 1971
Bronisław CHROMY, Kopernik, model pomnika, gips, 1971
Bronisław CHROMY, Forma kosmiczna, metal lany, srebrzony, 1973
Ludwik KICZURA, Kompozycja sferyczna, szkło lane, metal
Jan KUCZ, Kopernik model pomnika, gips, 1971
Irena MOLIN-SOWA, Sfery, brąz lany, granit, 1974
Ewa OLSZEWSKA-BORYS, Astronom, brąz lany, 1968
Józef STASIŃSKI, Plakiety, brąz lany, 1973
Ryszard WOJCIECHOWSKI, Projekty medalionów, gips patynowany, 1971

MALARSTWO:

Witold DAMASIEWICZ, Człowiek jest częścią Kosmosu, akryl na płótnie, 1972
Halina EYSYMONT, Mgławica, olej na płótnie, 1972
Wojciech FANGOR, Kopernik, olej na płótnie, 1948
Konstanty GORBATOWSKI, Kosmos, olej na płótnie, 1973
Zdenek HŮLA (Czechy), Szukanie środka, olej na płótnie, 1979
Jerzy JĘKOT, Tabsolut: X, Y, Z, olej na płótnie, 1973
Jerzy JĘKOT, Sfera II, olej na płótnie, 1973
Gizela KARŁOWSKA, Genesis, olej na płótnie, 1982
Władysław LAM, Meteor VI, olej na płótnie, 1970
Eugeniusz (GENO) MAŁKOWSKI, Kosmos niezmierzony, olej na płótnie, 1983
Witold MASZNICZ, Spadająca gwiazda, olej na desce, 1982
Barbara MATUSZEWSKA-NOWICKA, Zderzenie mgławic, olej na płótnie, 1980
Lech OKOŁÓW, Figura kosmiczna, akryl na płótnie, 1972
Lech OKOŁÓW, Umaszynowiony, akryl na płótnie, 1982
Józef Krzysztof ORACZEWSKI, De revolutionibus, tryptyk, techn. własna, 1981-1985
Bronisław PIETRUSZKIEWICZ, MGŁAWICA, olej na płótnie, 1972
Andrzej PIWARSKI, TĘCZOWA PLANETA, olej na płótnie, 1975
Jan SIKORA, PRAPLANETA , olej na płótnie, 1976
Jan ŚWIDERSKI, W hołdzie Mikołajowi Kopernikowi, olej na płótnie, techn. własna, 1972
Tadeusz TELLER, Kompozycja kosmiczna, olej na płótnie, 1975
Claude TOREY (Francja), La comparaison, olej na płótnie, 1973
Maria WĄSOWSKA, Ziemia, Księżyc i wahadło, olej na płótnie, 1978

TKANINA

Maria ARLETTA, Kopernikowi, rzeźba tkacka, 1972
Gizela KARŁOWSKA, Zaćmienie Deimiosa, gobelin, 1983
Wanda SIENKIEWICZ, Marsjański Kanion, sizal, techn. Własna, 1983

---

	Jan SIKORA, PRAPLANETA, olej na płótnie, 1976
	Ryszard WOJCIECHOWSKI, Szkicownik rzeźbiarza, zbiór ok. 400 szkiców
	Irena MOLIN-SOWA, Sfery, brąz lany, granit, 1974
	Witold MASZNICZ, Spadająca gwiazda, olej na desce, 1982