Ceramika z Kadyn

na Wzgórzu Katedralnym we Fromborku
w dawnym pałacu biskupim.

Wystawa udostępniana od kwietnia 1998 r. do końca marca 1999 r.
Przygotowano ją ze zbiorów:  Ryszarda Formeli z Elbląga,  Muzeum Narodowego w Gdańsku, Muzeum w Elblągu, Muzeum Warmii i Mazur
w Olsztynie.

kadyny6  Waza z uchwytami figuralnymi, Kadyny ok. 1907 r.
kadyny8  Krater w typie ceramiki greckiej, Kadyny ok. 1910 r.
kadyny4  Talerz wzorowany na majolice włoskiego renesansu, Kadyny ok. 1910 r.

W 1898 roku majątek ziemski Kadyny (Cadinen), usytuowany nieopodal Tolkmicka, został włączony do dóbr cesarskich z przeznaczeniem na letnią rezydencję cesarza Wilhelma II. Od wieków tereny te były znane z bogatych zasobów gliny, nadającej się do wyrobu naczyń ceramicznych.

Za namową berlińskiego rzeźbiarza Ludwiga Manzla, cesarz postanowił założyć w Kadynach manufakturę wytwarzającą ceramikę artystyczną.

W 1905 r. rozpoczęła działalność wytwórnia Majolika-Werkstatt Cadinen.  Zatrudniono wówczas 9 osób z zakładów ceramicznych A. Zimmermanna z Tolkmicka i z okolicznych cegielni, przyuczonych na kursach garncarsko-ceramicznych, prowadzonych pod nadzorem znanych artystów.

Zainteresowania artystyczne Wilhelma II koncentrowały się na nurcie historyzmu w sztuce. W Kadynach powstawały formy imitujące, bądź kompilujące renesansową ceramikę włoską. Kopiowano płaskorzeźby o tematyce sakralnej, a równocześnie tworzono własne oryginalne wzory. Zatrudniono najlepszych niemieckich rzeźbiarzy i ceramików. Projekty wykonywali: Karl Begas, Stanislaus Cauer, Reinhold Felderhoff, Else Furst, Johannes Goetz, Paul Heydel, Albrecht H. Hussman, Josef Limburg, Ludwig Manzel, Heinrich Splieth, Cuno von Vechtritz-Steinkirch,August Vogel i inni.

Naśladowano również artystyczne wyroby greckie i etruskie. Dzieła terrakotowe miały naturalny bladoczerwony kolor. Majoliki malowano i szkliwiono. Aby nadać im wdzięk fajansu pokrywano ich powierzchnię polerowaną cyną. Wypracowano własne receptury farb, nieco przygaszonych w porównaniu z włoskimi oryginałami.

Wszystkie modele musiały uzyskać osobistą aprobatę cesarza. Zatwierdzony wzór był później powielany w kilku rozmiarach.

Po zakończeniu I wojny światowej zmieniono profil produkcji. Pojawiły się figurki wypalane w różnych odcieniach brązu, przypominające kamionkę boettgerowską.

Kierownikiem zakładu został Wilhelm Dietrich, który uzyskał charakterystyczny dla wytwórni układ kolorów: czerwieni kadyńskiej, błękitu kobaltowego i złota ( naczynia takie nosiły oznakowanie org). Powstawały zestawy nawiązujące do artdeco, próbowano łączenia ceramiki z bursztynem i srebrem.

Zakład zatrudniał wówczas około 50 pracowników. Sklepy firmowe znajdowały się w Berlinie, Elblągu, Hamburgu, Krynicy Morskiej i Stuttgarcie. Część produkcji eksportowano do Anglii i USA.

Odrębne zagadnienie stanowiła ceramika architektoniczna, stosowana do ożywienia wnętrz i elewacji. Do dzisiaj zachowała się berlińska stacja metra przy Theodor Heuss Platz, holu zakładu kąpielowego w Wissbaden, strop kasetonowy w holu NBP w Gdańsku przy ul. Okopowej 1, płaskorzeźba przedstawiająca kogę na jednym z domów w Tolkmicku.

W 1936 roku powstała w Kadynach nowoczesna fabryka klinkieru.

kadyny9  Wazon z trzema uchwytami, Kadyny 1920-1930 r.
kadyny1  Waza z motywem liści winorośli, Kadyny 1920-1930 r.
kadyny12  Cukiernica z myszką, Kadyny 1920-1930 r.
kadyny11  Czara z jaszczurkami, Kadyny ok. 1934 r.