Mikołaj Kopernik był w pełnym tego słowa znaczeniu Europejczykiem, wybitnym synem epoki, w której żył. A była to epoka humanizmu i reformacji. Czas wzrostu zainteresowania literaturą starożytną, człowiekiem, życiem, światem otaczającym i doczesnością. Kopernik zdobył wykształcenie na najlepszych w tym czasie uniwersytetach: w Krakowie, Bolonii, Padwie i Ferrarze. O uczelni krakowskiej pisano wówczas:

„(…) przy kościele św. Anny znajduje się uniwersytet, głośny z bardzo wielu sławnych i uczonych mężów, w którym uprawiane są wszelkie umiejętności: nauka wymowy, poetyka, filozofia i fizyka. Najbardziej jednak kwitnie tam astronomia, a pod tym względem, ja wiem to od wielu osób, w całych Niemczech nie ma szkoły sławniejszej” (cytat z powstałej w latach 1480-1492 Kroniki świata Hartmanna Schedla).

Przebywając we Włoszech Kopernik stykał się z tamtejszymi humanistami. Szczególnie bliskie relacje nawiązał z wybitnym astronomem Dominikiem Marią Novarą. Przez całe życie utrzymywał kontakty z europejskimi uczonymi. Jego poglądy były znane, mimo że Kopernik nie ogłaszał ich drukiem. Komentarzyk o hipotezach ruchów ciał niebieskich, napisany ok. 1509 r., zawierający zarys teorii heliocentrycznej, krążył w odpisach wśród uczonych w całej Europie. Kiedy astronom norymberski Jan Werner w 1522 r. ogłosił rozprawę Traktat o ruchu ósmej sfery, w którym usiłował „poprawić” drugi ruch sfery gwiazd stałych, Kopernik zareagował i dał temu wyraz w liście do swojego przyjaciela Bernarda Wapowskiego. List ten, chociaż nie ogłoszony drukiem, wywołał ożywioną dyskusję wśród ówczesnych astronomów. Mikołaj Kopernik był postacią znaną pośród uczonych, a jego poglądy były gorąco komentowane. Najlepszym dowodem na to jest fakt, że do wydania De revolutionibus drukiem nakłonił go, przybyły specjalnie w tym celu na Warmię, profesor uniwersytetu w Wittenberdze Jerzy Joachim Retyk. Najstarsze graficzne portrety Kopernika ukazały się pod koniec XVI w. w wydawnictwach z wizerunkami sławnych mężów.

Europa tego okresu to kontynent radykalnie zmieniający swoje oblicze. Znaczące zmiany następowały we wszystkich dziedzinach życia. Powstawały wówczas scentralizowane państwa narodowe, następował rozwój gospodarczy i społeczny, wprowadzono szereg zmian w technice produkcji, szybko rozwijał się handel. Znacznie zwiększyła się w tym czasie liczba mieszkańców Europy. Największe zmiany nastąpiły w kulturze umysłowej, w spojrzeniu na świat i człowieka.  Był to okres wielkich odkryć geograficznych. Młodzi ludzie licznie wyjeżdżali na studia zagraniczne. Odbywano podróże, w których zdobywanie wiedzy łączyło się z obserwacją krajów, ludzi i przyrody. W tym czasie zaczęto ściślej określać kierunki geograficzne i nastąpiło syntetyczne odwzorowanie przestrzeni w formie map na tyle dokładnych, że mogły służyć do celów praktycznych.

Europa w atlasie Mercatora z XVI w. – fragment mapy

Upowszechnienie druku spowodowało szybszy obieg informacji. Dzięki książce drukowanej tekst stał się powszechnie dostępny i bardzo zróżnicowany.  Był to także czas reformacji, powstawania nowych doktryn religijnych i Kościołów. Polska  przeżywała okres pomyślnego rozwoju politycznego i gospodarczego. Monarchia jagiellońska była u szczytu swojej potęgi, a Kraków był jednym z największych i najzamożniejszych miast Europy.