Frombork - Muzeum

Obok wotów woskowych i srebrnych największą popularność zyskały wota malowane, do których trzeba zaliczyć obiekty malowane na drewnie, płótnie i ścianie (freski wotywne i wotywne graffiti).

Najliczniejszą grupę tworzą wota malowane na desce rozpowszechnione pierwotnie w Europie, później zaś w Ameryce Północnej i Południowej określane jako: wotum, voeux, Votivtafel, Votivbild, Tafel, milagro, tabula votiva.

Pierwsze wota malowane powstały niemalże jednocześnie w Italii i Niemczech w wieku XV.

Malowane wota można podzielić na kilka grup tematyczno-ikonograficznych:

1. wota narracyjne, przedstawiające wypadki i niebezpieczne zdarzenia.
2. wota ukazujące chorego leżącego w łóżku.
3. wota z postaciami w akcie adoracji Istoty Boskiej czy świętych patronów (tło obrazu może tworzyć krajobraz, kaplica, pomieszczenie mieszkalne).
4. wota prezentujące pojedyncze / samodzielne wyobrażenia świętych.
5. wota przedstawiające fragmenty ciała ludzkiego w różnych konfiguracjach (w połączeniu ze świętym obrazem, Istotą Boską bądź postacią wotanta).

Wobec coraz powszechniejszego zapotrzebowania na ten typ sztuki tworzeniem niniejszych obiektów zajmowali się artyści ludowi, prowincjonalni, prości twórcy, wędrowni sztukmistrze, stolarze i wytwórcy skrzyń dzięki czemu obiekty te cechował nadmierny schematyzm, skrótowość i uproszczenia.

Malowane wota są obiektami trudnymi do jednoznacznego zdefiniowania. Zapożyczają elementy kompozycyjne i środki wyrazu zarówno ze sztuki ludowej (dążność do symetrii, stosowanie jaskrawych, niekiedy agresywnych kolorów, uproszczenia w ujęciu postaci) jak i sztuki wysokiej (np. posługiwanie się detalami scenograficznymi takimi jak kotary, kolumny, draperie, woluty).

W wotach malowanych bardzo istotną funkcję pełni napis/zapis/inskrypcja rejestrująca prośbę o łaskę/pomoc czy poświadczająca dziękczynienie bądź poręczenie, np. "ex voto"; na tablicach niemieckich "Maria hat geholfen" (Matka Boska pomogła). Tekst umieszczony na wotum funkcjonował jak równowartościowy składnik rejestracji zdarzenia. Uroczysty moment cudu jest przedstawiony obrazem ale też słowem, stając się jakby podwójnym dokumentem Dodatkowo napis podkreśla nie tylko duchowy wymiar daru, ale też łączone z nim pragmatyczne żądania. Zdarzają się obrazy z inskrypcjami typu "wenn du mir gibst, geb ich dir" (gdy mi dasz, ja dam tobie), "ch gebe dir, damit du auch gibst" (ja daję tobie, dlatego ty też mi dajesz).

Charakterystyczną cechą wotów malowanych jest ich szczególny nastrój, klimat odświętności na pokaz, pozorny prowincjonalizm "ubrany" w urok intencji dziękczynienia.

Obraz wotywny z kościoła p.w. św. Mateusza w Różynce stanowi przykład wotum, które przedstawia tylko niebieskich orędowników bez obecności postaci wotanta. Ukazani św. Katarzyna Aleksandryjska, Matka Boska i św. Antoni Padewski zostają organicznie złączeni z napisem podkreślającym wiarę w opiekę Boga i intercessio (wstawiennictwo) świętych obdarzających łaską.