z kolekcji Kazimierza Mazurka Wystawa prezentowała meteoryty oraz skały powstałe na skutek ich spadku: tektyty, impakty. METEORYTY TEKTYTY IMPAKTYTY METEORYTY - fragmenty planetoid, Marsa lub Księżyca, które spadły na Ziemię. METEORYTY KAMIENNE Eksponaty: Allende CV3, Saratov L4, Murchison CM2, Juanita de Angeles M5, Tuxtuac LL5, El Hammami H5, Mt. Tazerzait L5, Sahara EH3. Chondryty składają się z okrągłych ziarenek - chondr, między którymi są okruchy metalicznegożelaza z niklem i siarczkużelaza. Wszystkie te chondry i okruchy mają około 4,5 miliarda lat - prawie tyle, ile istnieje Układ Słoneczny. Z takiej materii prawdopodobnie zlepiła się nasza Ziemia. |
METEORYTY KAMIENNE Eksponaty: Camel Donga, Millbillillie (eukryty), Mt. Egerton, PenaBlanca Spring )aubryty), Johstown (diogenit), Zagani (marsjański), DAG 400 (księżycowy). Achondryty są najbardziej podobne do ziemskich skał. Pochodzą z Marsa, Księżyca, planetoidy 4 Westa i innych większych planetoid. Diogenit Bilanga z planetoidy 4 Westa. Tak przypuszczalnie wygląda planetoida 4 Westa, z której pochodzą meteoryty Camel Donga, Johnstown i Millbillillie. |
METEORYTY ŻELAZNO-KAMIENNE Eksponaty: Brenham, Imilac, Hukhitta (pallasyty), Vaca Muerta (mezosyderyt). Pallasyty - przypuszczalnie pochodzą z warstwy granicznej między żelaznym jądrem, a oliwinowym płaszczem rozbitej planetoidy podobnej do 4 Westa. Nazwa pochodzi od nazwiska Piotra Simona Pallasa, który odkrył pierwszy taki meteoryt . Jędrzej Śniadecki z Uniwersytetu Wileńskiego badał pallasyt znaleziony w 1810 roku w dobrach hrabiego Rokickiego. Od tego czasu znaleziono wiele innych okazów tego pallasytu, który otrzymał nazwę Brahin i dziś należy do białoruskich meteorytów. Mezosyderyty - scementowany gruz skalny po katastrofalnym zderzeniu planetoid podobnych do 4 Westa. Uczeń Śniadeckiego, Ignacy Domeyko, pierwszy zbadał mezosyderyt znaleziony w 1861 r. na Pustyni Atacama w Chile i nadał mu nazwę Vaca Muerta. Od tego czasu znaleziono setki fragmentów tego meteorytu. Na pustynię Atacama spadły także pallasyty Imilac, również znajdowane przez Domeykę. |
METEORYTY ŻELAZNE Eksponaty: Sikhote-Alin IIB, Canyon Diablo IA, Cape York IIIAB, North Chile IIA, Boxhole IIIAB, Morasko IA, Gibeon IVA. Pochodzą z żelaznych jąder rozbitych planetoid podobnych do 4 Westa lub z fragmentów planetoid chondrytowych przetopionych podczas zderzeń.
Figury Widmanstättena. Stają się widoczne po wytrawieniu powierzchni przekroju większości meteorytów żelaznych rozcieńczonym kwasem azotowym. Meteoryty Canyon Diablo znajdowane są wokół krateru ośrednicy 1200 m. w Arizonie, w USA. Meteoryty Cape York znaleziono w lodach Grenlandii. Eskimosi wykorzystywali to kosmiczne żelazo do wyrobu narzędzi. Największy okaz, ważący 31 ton, przewieziono do muzeum w Nowym Jorku. |
POLSKIE METEORYTY Eksponaty: Meteoryt kamienny BASZKÓWKA - chondryt zwyczajny L5. W słoneczne popołudnie 25 sierpnia 1994 r. usłyszano głośny świst, po czym spadł z nieba jeden kamień. |
DESZCZE METEORYTÓW KAMIENNYCH Eksponaty: Pułtusk, Mbale, Jilin, Gao, Holbrook, Allende, Tatahouine. Przedzierając się przez ziemską atmosferę większe bryły często kruszą się i spadają jako deszcz kamyków. Rekordowy deszcz spadł w okolicy Pułtuska 30 stycznia 1868 r. Ocenia się,że mogło tam spaść nawet 100 tys. kamieni. Duży deszcz takich samych meteorytów, jak pod Pułtuskiem, spadł koło miasta Jilin w Chinach 8 marca 1976 r. Spadająca bryła nie rozkruszyła się całkowicie i pozostałe dwie tony wbiły się w ziemię na głębokość 6 m. Reszta spadła w postaci kamiennego deszczu. Deszcz chondrytów węglistych spadł 8 lutego 1969 r. na wioskę Pueblito de Allende i jej okolice w Meksyku. Zebrano tysiące kamyków. Deszcz wyjątkowo małych meteorytów spadł 19 lipca 1912 r. w miasteczku Holbrook, w Arizonie, w USA. Duże czerwone mrówki zawlokły wiele maleńkich meteorytów do mrowisk, skąd wydostawano je przy pomocy magnesu. |
DESZCZE METEORYTÓW ŻELAZNYCH Eksponaty: Sikhote-Alin, Morasko, Gibeon. Bryłyżelaza często składają się ze słabo spojonych fragmentów i także rozpadają się na kawałki pod ciśnieniem oporu powietrza. Największy obserwowany deszcz żelaza spadł 12 lutego 1947 r. na góry Sichote-Alin na dalekim wschodzie Rosji. Pozostałości ogromnego prehistorycznego deszczu meteorytówżelaznych, nazwanych Gibeon, znaleziono na pustyniach Namibi i Kalahari na południu Afryki. |
TEKTYTY Eksponaty: Bediazyt, Australit, Wełtawity, Indochinity, Ryzality. Większość uczonych uważa,że tektyty są zakrzepłymi kawałkami ziemskich skał całkowicie stopionych wskutek uderzenia ogromnego meteorytu. Obszar występowania tektytów: |
IMPAKTY Eksponaty: Suevit z krateru Ries, skały ze struktury Sudbury, brekcja z Rochechouart. Fragmenty ziemskich skał zgruchotanych i czasem częściowo stopionych uderzeniami ogromnych meteorytów. 14 milionów lat temu nieduża planetoida spadła na obszar dzisiejszych Niemiec wytwarzając krater Ries o średnicy 25 km. Przypuszczalnie fragmenty stopionych uderzeniem skał spadły na teren dzisiejszych Czech jako tektyty. Z bloków kamiennych wyciętych ze skał przeobrażonych uderzeniem zbudowany jest kościół w leżącym w kraterze miasteczku Nördlingen. |
|