XLV. Międzynarodowy
Festiwal Muzyki Organowej
Frombork 2012
Bazylika Archikatedralna
NMP Wniebowziętej i św. Andrzeja Apostoła
we Fromborku
Koncerty odbywają się w każdą z niżej wymienionych niedziel o godz. 14.00.

Terminarz Koncertów
Wykonawcy
24 czerwiec - 26 sierpień

24.06. Hanna Dys, organy (Polska)
Jarosław Wyrzykowski, obój (Polska)
01.07. Jerzy Kukla, organy (Polska)
Maria Pitsch, sopran (Niemcy)
08.07.
Henryk Gwardak, organy (Polska)
15.07. Emanuele Cardi, organy (Włochy)
Gianfranco Nicoletti, organy (Włochy)
22.07. Hartwig Barte-Hanssen, organy (Niemcy)
Jugendkantorei der Braunschweiger Domsingschule, chór (Niemcy)
29.07. Roman Perucki, organy (Polska)
Konstanty Andrzej Kulka, skrzypce (Polska)
05.08. Franz Hauk, organy (Niemcy)
Christoph Well, trąbka, róg alpejski (Niemcy)
Monika Czalej, mezzosopran (Polska/Hiszpania)
12.08. German Torre, organy (Argentyna)
19.08. Walter D'Arcangelo, organy (Włochy)
Luca Dragani, flet (Włochy)
Joanna Konefał, sopran (Polska)
26.08. Andrzej Chorosiński, organy (Polska)
Michał Chorosiński, recytacja (Polska)
Kwintet Instrumentów Dętych Filharmonii Narodowej w Warszawie


Organy fromborskie I - gra prof Andrzej Chorosiński

Anonymus, Tabulatura organowa Jan z Lublina (1537-1548)

Preambulum g-moll

Organy fromborskie II - gra prof. Józef Serafin

Jan Sebastian Bach, Preludium chorałowe

Es ist das Heil

Organy fromborskie III - gra prof. Julian Gembalski

Piotr Drusiński (+1611), Veni Redemptor gentium



Organy fromborskie

O pierwszych organach fromborskich niewiele można powiedzieć. W dokumentach kapituły fromborskiej z 1506 r. zachowała się wzmianka o budowie organów, w ramach naprawy zniszczeń wojennych. Sporządzenie instrumentu zlecono mistrzowi Janowi z Chojnic. Jak wynika z innego zachowanego dokumentu, ich budowa trwała jeszcze w 1513 r. Instrument zrabowali z katedry fromborskiej Szwedzi w czasie wojny w latach 1626-1629.
Nowe organy pochodzą z 1683-1686 r. Ówczesny biskup warmiński Michał Radziejowski, powierzył ich budowę organmistrzowi Danielowi Nitrowskiemu z Gdańska. Barokową dekorację malarską wykonał Jerzy Piper z Lidzbarka Warmińskiego. Organy miały 27 głosów, ustawionych na trzech wiatrownicach suwakowych i trzy registry pomocnicze.
Po kilku latach w zbudowanych i ozdobionych znacznym nakładem kosztów organach ujawniły się liczne usterki. Próba ściągnięcia ich konstruktora w celu dokonania naprawy nie powiodła się. Odtąd organy fromborskie nigdy właściwie nie były w pełni sprawne i przechodziły liczne naprawy, nie zawsze udane poprawki i uzupełnienia.
W 1870 r. Maks Terlecki, organmistrz z Elbląga, wskazał na źródło ciągłych niedomagań instrumentu. Było nim pochylenie się empory, na skutek pęknięcia nad portalem ściany nośnej. Spowodowalo to zniekształcenie traktury co z kolei uniemożliwiło prawidłową pracę organów.
W 1935 r. istotną rekonstrukcję, zmierzającą do poprawy stanu technicznego i jakości brzmienia instrumentu, wykonała firma organmistrzowska Emanuela Kempera z Lubeki. Zachowano wprawdzie stan pierwotny prospektu i część starych piszczałek, zmieniono jednak system wiatrownic na woreczkowo-wentylowe oraz trakturę z mechanicznej na elektromagnetyczną. Nad sklepieniem tzw. Kaplicy Polskiej zbudowano nowe organy chórowe". Traktura elekromagnetyczna umożliwiła połączenie obu instrumentów. Stół gry o pięciu klawiaturach ręcznych i klawiaturze nożnej (tzw. pedał) umieszczono w prezbiterium, w pobliżu organów chórowych. Organy posiadały wówczas 48 głosów, rozdzielonych pomiędzy dwa instrumenty, organy główne (35 głosów) i organy chórowe (13 głosów).
Pod koniec II wojny światowej organy fromborskie zostały zniszczone w ok. 60%. Dopiero w 1960 r. ksiądz Józef Sianko, salezjanin, wikariusz katedralny, rozpoczął prace zabezpieczające, a następnie odbudowę fromborskich organów. Wkrótce o pomoc poproszono zakłady organmistrzowskie: Włodzimierza Truszczyńskiego, Józefa Sobiechowskiego i Dominika Biernackiego. Opracowanie projektu rekonstrukcji i nadzór nad pracami powierzono doc. Janowi Jargoniowi z Katedry Organów Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie. Po szesnastu latach milczenia organy ożyły w 1962 r. Ostatni etap odbudowy i rekonstrukcji organów przypada na lata 1967-1970. Zadania tego podjęła się firma organmistrzowska Zygmunta Kamińskiego z Warszawy.
Obecnie organy posiadają 67 głosów, w tym 51 - organy główne (4 manuały i pedał), 16 głosów organy chórowe (2 manuały i pedał). Całość łączy jeden kontuar, znajdujący się w nawie głównej, pod organami głównymi.
W licznych przeróbkach i rozbudowach zaginęło pierwotne założenie estetyczne organów fromborskich z końca XVII w. Z dawnego instrumentu Daniela Nitrowskiego pozostał jedynie zabytkowy chór muzyczny i prospekt organowy. Dzięki rozbudowie zyskały natomiast organy szerokie możliwości brzmieniowe, pozwalające na wykonywanie wszechstronnego repertuaru. To, a także znakomita akustyka katedry sprawia, że organy fromborskie cieszą się coraz większym zainteresowaniem, zarówno koncertujących organistów z kraju i zagranicy jak i słuchaczy, licznie uczestniczących w corocznych letnich spotkaniach z muzyką organową. Według opinii wielu z nich fromborskie organy należą do grupy najpiękniejszych i najlepszych instrumentów w Polsce.